Τα μοσχεύματα στην οδοντιατρική δεν έχουν καμία σχέση με την μεταμόσχευση στην ιατρική, όπως είναι η μεταμόσχευση νεφρών, καρδιάς, ήπατος, γι’ αυτό και το ερώτημα αν θα το δεχθεί ο οργανισμός δεν υφίσταται. Τα μοσχεύματα στην οδοντιατρική χρησιμοποιούνται σαν ικρίωμα δηλαδή σαν σκαλωσιά, έτσι ώστε να έρθει ο οργανισμός να μπει μέσα σ’ αυτή τη σκαλωσιά και να δημιουργήσει δικό του καινούργιο ιστό, αφού απορροφήσει ένα μικρό μέρος από το μοσχευματικό υλικό. Καθώς επίσης μεταφέρουν γενετικές πληροφορίες και αυξητικούς παράγοντες, με αποτέλεσμα να βοηθάει στην ανάπτυξη της περιοχής. Δεν χρησιμοποιείται δηλαδή για να αντικαταστήσει εφ’ όρου ζωής κάποιο όργανο του ανθρώπινου σώματος.
Τα μοσχεύματα χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες:
Μοσχεύματα μαλακών ιστών.
Αυτά έχουν εφαρμογή στην μικρή χειρουργική στόματος, στην περιοδοντολογία, και στην εμφυτευματολογία. Αυτό πρέπει να τοποθετηθεί όταν έχουμε έλλειμμα ούλου γύρω από κάποιο φυσικό δόντι ή γύρω από κάποιο εμφύτευμα. Τα είδη των μοσχευμάτων μαλακών ιστών είναι:
- Το αυτομόσχευμα, δηλαδή παίρνουμε κάποιο μόσχευμα από την υπερώα (ουρανίσκο) ή από άλλη δότρια περιοχή μέσα απ’ το στόμα και το τοποθετούμε εκεί που υπάρχει το έλλειμμα ή εκεί που χρειαζόμαστε πάχυνση των μαλακών ιστών
- Το ακύτταρο δερματικό αλλομόσχευμα, αυτό είναι κατεψυγμένο αποξηραμένο και έχει υποστεί κατάλληλή επεξεργασία, ούτως ώστε του έχει αφαιρεθεί το επιθήλιο και τα κύτταρα του συνδετικού ιστού και διατηρείται μόνο η βασική μεμβράνη και το εξωτερικό υπόστρωμα της επιδερμίδας. Αυτό το μόσχευμα πρέπει να ενσωματωθεί στην δέκτρια περιοχή και να επαναιματωθεί.
Μοσχεύματα σκληρών ιστών (οστού).
Χρησιμοποιούνται συνήθως για να γεμίσουν κάποια ελλείμματα οστού, είτε μετά από μια πρόσφατη εξαγωγή δοντιού, είτε όταν έχει γίνει παλιά εξαγωγή και το κόκκαλο έχει ατροφήσει πλέον, άρα δεν μπορεί να μπει κάποιο εμφύτευμα γιατί το πάχος το ύψος του οστού δεν το επιτρέπουν. Αυτά έχουν εφαρμογή στην μικρή χειρουργική στόματος, στην περιοδοντολογία, και στην εμφυτευματολγία. Η οστική αναγέννηση σε όλα τα είδη μοσχευμάτων γίνεται με σταδιακή απορρόφησή τους και εναπόθεση νεαρού οστίτη ιστού που στην πορεία θα αντικατασταθεί με ώριμο οστίτη ιστό. Η σταδιακή απορρόφηση του μοσχεύματος και η οστική αναγέννηση ρυθμίζονται από βιολογικούς αυξητικούς παράγοντες που απελευθερώνονται από τον οργανισμό και εν μέρει απ’ το ίδιο το οστικό μόσχευμα. Αυτού του τύπου τα μοσχεύματα τα χωρίζουμε ανάλογα με την προέλευσή τους:
- Αυτομοσχεύματα (gold standard), Αυτά τα μοσχεύματα προέρχονται από τον ίδιο τον άνθρωπο και θεωρούνται ο χρυσός κανόνας, γιατί είναι τα μόνα που περιέχουν οστεογενετικά κύτταρα. Έτσι έχουν μεγαλύτερη αναπλαστική (οστεογενετική), ικανότητα. Ο χειρουργός μπορεί να πάρει κάποιο κομμάτι οστού είτε μέσα από το στόμα είτε έξω απ’ το στόμα από κάποια δότρια περιοχή, και κατόπιν να το μεταμοσχεύσει είτε αυτούσιο είτε να το χωρίσει σε μικρά κομματάκια στην δέκτρια περιοχή. Μειονέκτημα: Η ποσότητα που μπορείς να πάρεις από τον ίδιο τον ασθενή είναι σχετικά μικρή. Πλεονεκτήματα: Η ιστοσυμβατότητα, οστεγενετική ικανότητα, η αποφυγή μετάδοσης ασθενειών, και η διατήρησή τους για μεγάλο χρονικό διάστημα στον οργανισμό επειδή έχουν την ίδια εμβρυϊκή προέλευση με την δέκτρια περιοχή.
- Αλλομοσχεύματα. Αυτά τα μοσχεύματα προέρχονται από το ίδιο είδος, αλλά από άλλον άνθρωπινο οργανισμό. Πλεονέκτημα: η ποσότητα που μπορείς να πάρεις είναι σχετικά απεριόριστη. Μειονέκτημα : η υψηλή αντιγονικότητά τους, πιθανότητα μετάδοσης ασθενειών, και οι μεγαλύτερες πιθανότητες για απόρριψη. Στις μέρες μας η πιθανότητα απόρριψης και η μετάδοση ασθενειών δεν ισχύουν πλέον με τις κατάλληλες επεξεργασίες που γίνονται και με την αυστηρή νομοθεσία και ελέγχους που υπάρχουν.
- Ξενομοσχεύματα. Αυτά τα μοσχεύματα προέρχονται από άλλο είδος και όχι από άνθρωπο αλλά από βοοειδή, χοίρους, ιππεία, θαλάσσια κοράλλια (του γένους porites). Η δομή είναι παρόμοια με αυτή του ανθρώπινου ιστού αλλά έχει υποστεί θερμική και χημική επεξεργασία ώστε να αφαιρεθούν όλα τα οργανικά στοιχεία. Χαρακτηριστικό τους είναι ότι απορροφώνται με πιο αργό ρυθμό από τα δύο προηγούμενα και έτσι τα χρησιμοποιούμε περισσότερο όταν θέλουμε να αυξήσουμε τον όγκο της περιοχής γιατί δεν απορροφώνται 100%.
- Αλλοπλαστικά υλικά. Αυτά τα μοσχεύματα προέρχονται από αδρανή και συνθετικά υλικά. Μειονεκτήματα: δεν έχουν αναγεννητική δυνατότητα, δεν απορροφώνται καθόλου ή ελάχιστα. Τα μοσχεύματα αυτά παρασκευάζονται από πολυμερή, βιοκεραμικά και από ύαλο. Έχουν περιορισμένη χρήση. Τις περισσότερες φορές όλα αυτά τα μοσχεύματα πρέπει να καλύπτονται από μεμβράνες κολλαγόνου που είναι είτε απορροφήσιμες μικρής ή μεγάλης διάρκειας είτε μη απορροφήσιμες. Πολλές φορές βγάζοντας κάποιο δόντι βάζουμε μέσα στο φατνίο κάποιο μόσχευμα για να μην χαθεί ο όγκος του οστού στο μέλλον. Έτσι ερχόμαστε σε δεύτερο χρόνο και τοποθετούμε πλέον το εμφύτευμα αφού έχει διατηρηθεί ο όγκος του οστού.
Βασικοί λόγοι απόρριψης μοσχεύματος
- Κάπνισμα περισσότερο από 10 τσιγάρα την ημέρα.
- Μόλυνση μοσχευματικού υλικού.
- Μη καλή χειρουργική τεχνική.
- Ασθενής με μη ελεγχόμενο σακχαρώδη διαβήτη.
- Ακτινοβολημένο πρόσφατα οστό.
